Binnenkort exposeer ik met foto’s uit Mali. KOG, Steenschuur, Leiden. Kom gerust langs. Bij die foto’s wilde ik tekst en dat leek ook de organisatie een goed idee. Die tekstjes schrijf ik wel even, dacht ik. Maar dat viel nog niet mee.
De meeste foto’s kunnen niet zonder tekst. En een beetje copywriter wil altijd iets toevoegen. Maar wat precies?
Vier soorten tekst
Een inventarisatie van tekst bij beeld leverde vier categorieën op. Je wilt bijvoorbeeld:
- De foto uitleggen. Zeker nieuwsfoto’s hebben dat vaak nodig. Wie protesteert tegen wie en waarom?
- Het maken van de foto tekstueel begeleiden. Hoe lastig het was of hoe gemakkelijk. Als je een heel behoorlijk beeld van een concert hebt, is het leuk om erbij te vertellen dat fotograferen absoluut verboden was.
- De foto duiden. Misschien zit er symboliek in die de kijker niet herkent.
- De foto poëtisch begeleiden. Lukt vaker niet dan wel.
1. Uitleg
De moskee van Djenné is de trots van Mali. Op onderhoud wordt dan ook niet bezuinigd.
De jongen gebaart rustig naar de ongelovige die hij in mij herkent: “Niet verder lopen”. Op het bordje staat: ‘Verboden toegang voor niet-moslims’.
2. Het maken van
Mali is geen rijk land. Maar je hebt verschil tussen nette armoede en ellendige armoede. Dit meisje en haar broertje vallen zo te zien in de laatste categorie. Beiden kijken achterdochtig de wereld in, hoe jong ze ook zijn.
Ik zag hen in alle vroegte op de markt van Djenné. Wat ik deed, was misschien niet netjes. Ik fotografeerde haar zowat midden in het gezicht. Haar reactie mocht er zijn. Ze explodeerde en schreeuwde de hele markt bij elkaar. Ze bedaarde pas toen ik het voorval had afgekocht.
3. Duiding
Een volgepropt minibusje van Mopti naar Djenné. Buiten is het 40⁰, de reis duurt achtenhalf uur. Toch zien de zusjes er prachtig uit, schone kleren, gouden oorbellen. En hoofddoekjes natuurlijk, zoals het hoort in een islamitisch land. De oren onbedekt? Daar doen ze in Mali niet moeilijk over.
Ze gaan naar de wekelijkse grote markt in Djenné. Ze zullen overnachten bij familie, vertelde het oudste meisje. Het is echt een uitstapje en ze hebben er zin in. De meeste gezinnen kunnen zich dat hier niet veroorloven.
4. Poëtische begeleiding
Benzinestation in Ségou
Eerst dacht ik aan drank
Toen zag ik werk van Paul Klee
Ik was gewoon een beetje moe