De kracht van het woord is soms zo groot dat je ervan schrikt. En dat hebben we liever niet. Dus vervangen we schrikaanjagende woorden door een afkorting of een piepje.
Religie
Taboewoorden hebben vaak met het geloof te maken. Er zijn zelfs culturen waar je de naam van het opperwezen überhaupt niet mag noemen. Veel te heilig.
Ik werkte ooit met een collega die zeer christelijk was. Alle respect natuurlijk. Maar ik moest mezelf minstens één keer per dag verontschuldigen. Terwijl ik me toch had voorgenomen hem niet te kwetsen.
Seks
De onbevangenheid in het taalgebruik verdwijnt onmiddellijk als de lichamelijk liefde ter sprake komt. Zo zag ik laatst een volwassen man door de gang lopen. “Je ziet het hè, size matters”, zei hij tegen zijn gesprekspartner, daarbij veelbetekenend grijnzend.
Als je ’s ochtends na het opstaan in Moskou je gastvrouw met een welgemeend “goeie morgen” begroet, kan ze zomaar de theepot uit haar handen laten vallen. In het Russisch is ‘goei’ een nogal ruwe benaming voor het mannelijk geslachtsdeel.
Ziekte
Met ziektes moet je ook oppassen. Vroeger mocht je ‘kanker’ niet eens uitspreken. Als iemand het met een verontruste blik over ‘ka’ had, dan wist je al genoeg. Inmiddels zijn we daarin wat losser geworden. Maar gebruik van het woord ‘kankâh’ buiten de context kan er hooguit in Den Haag mee door.
Emancipatie
Minderheden zijn gevoelig voor de woorden waarmee zij worden aangeduid. En inderdaad, om een werkeloze nou gelijk ‘stempelaar’ te noemen, gaat wat ver. Dus werd het ‘steuntrekker’. Al snel was ook dat weer niet goed. ‘Uitkeringstrekker’ dan? We zijn inmiddels bij ‘uitkeringsgerechtigde’ uitgekomen.
‘Allochtoon’ en ‘neger’ passen ook in dat rijtje. Soms ben je even de weg kwijt. Kan een woord nou nog wel of kan het niet meer?
De tekstschrijver
Je denkt misschien: “Geen nood, ik schrijf over heel andere dingen”. Maar wie weet schrijf je in een onbewaakt en inspiratieloos moment: ‘Bij het kopen van uw droomhuis komt veel kijken’. En dat zijn woorden die écht niet meer kunnen. Niet omdat ze zo krachtig zijn. Maar juist zo schrikbarend krachteloos.