Dramatisch. Een ander woord voor de geschiedenis van de twee Zeister broertjes is er niet. Lees hoe communicatie een hoofdrol speelt in dit trieste verhaal.
Het duidelijkst is de verstoorde communicatie tussen de ouders. Ernstig verstoord, kun je zeggen. Maar ook de communicatie tussen moeder en hulpverleners had niet het juiste effect.
Haar hulpkreet kwam niet door. Juist die had zaken wellicht anders doen verlopen.
Ook de manier waarop de betrokken instanties met elkaar communiceerden liet ’te wensen over’. Dat blijkt wel uit een reconstructie van NRC Handelsblad.
Elkaars taal spreken
Deze situatie toont hoe belangrijk concrete bewoordingen van een boodschap zijn.
Je ziet dat:
- woorden die voor de een bittere ernst uitdrukken, bij de ander mogelijk een totaal afwijkende lading hebben;
- organisaties én individuen soms simpelweg elkaars taal niet spreken.
Gekleurde waarneming
Ook zien we in dit drama hoe gekleurd onze persoonlijke waarneming is. De sociale omgeving van de vader nam eigen normen en gedrag als maatstaf. Je kunt je woede en verdriet voorstellen, maar verwacht geen moord- en zelfmoordneigingen. De échte gemoedstoestand van vader bleef buiten beeld. Niemand voorzag dit scenario.
We leggen onze eigen denkbeelden als een passe-partout over de werkelijkheid. Zien wat we willen zien. Lezen wat we al dachten. Leren wat we al meenden te weten. Dat maakt een boodschap overbrengen en gedrag veranderen zo hondsmoeilijk.
Je krijgt mensen maar met moeite uit hun vaste (denk)patronen.
De reactie van het publiek
Hoe bereik je mensen wél? Dat kun je zeker opmaken uit de reactie van het grote publiek op dit verhaal.
Moeder Iris deed op Facebook haar eerste, aangrijpende oproep. Ze zocht haar ‘kleine mannetjes’. Haar post werd massaal gedeeld. Iedereen kon zich immers haar wanhoop voorstellen.
Dit is een voorbeeld van storytelling. Dat klinkt cynisch, zo is het niet bedoeld.
Ingrediënten van het verhaal
We kenden de broertjes uit Zeist niet, maar leerden ze kennen. Dankzij sociale media, waarop foto’s van de jongens werden gedeeld. Het was een verhaal met een gezicht, of liever: twee gezichten. Een verhaal dat je grijpt.
Tel daarbij het (in eerste instantie) raadselachtige gegeven dat hun vader zichzelf op lugubere wijze van het leven beroofde. Het ging dus direct om veel méér dan ‘zomaar’ vermiste kinderen. De urgentie en ernst waren meteen duidelijk.
Daarnaast was er ruimte voor speculatie. Bijvoorbeeld over de afgelegde route van de vader, zijn motieven en eventuele handlangers. De eerste dagen was er ook nog hoop dat de jongens niks mankeerden.
Wat zijn elementen die dit verhaal indringend maken?
- herkenbaar: de gezinssituatie is vrij normaal
- een gezicht: we weten om wie het gaat
- urgentie: er is sprake van iets dringends en ernstigs
- ruimte voor invulling: wellicht kunnen we zélf iets beïnvloeden
Tot daden bereid
Het beeld van de verdwenen jongetjes en radeloze moeder was zo sterk, dat het veel mensen zelfs tot daden aanzette. Men ging zoeken naar Ruben en Julian. Het gebeurt niet vaak dat een verhaal zoveel mensen activeert. Daar is meestal een ramp van formaat voor nodig, zoals een tsunami.
Een kennis liet zich op Twitter kritisch uit over het feit dat derden op naam van de broertjes een Twitteraccount openden. Sensatiezucht, vond hij dat. Hij werd in zijn timeline door tientallen Twitteraars voor rotte vis uitgemaakt.
De juiste woorden
Bovenstaande reacties tonen dat we gedreven worden door empathie. Mits ‘gevoed’ met de juiste ingrediënten. Als we begrijpen wat er aan de hand is, zijn we behulpzaam en tot actie bereid. Dat maakt weer duidelijk hoe belangrijk het is om de juiste woorden te vinden.
Als communicatie-expert verander je aan het verhaal van de twee broertjes niets meer. Het enige dat wij kunnen doen, is blijven beseffen hoe belangrijk goede communicatie is. En wat tekst doet en hoe woorden overkomen.
Dat is best een schrale oogst, in dit verband.